Autizmli uşaqların təhsili və peşə seçimi
Autizmli uşaqlar: nədir, simptomları və müalicəsi
Autizmli uşaqlar öz-özlüyündə xüsusi insanlardır. Onların dünyagörüşü, davranışları, maraqları və bacarıqları digərlərindən fərqlidir. Bu farklılıq onlara həm çoxlu çətinliklər, həm də gözəl imkanlar yaradır. Bu məqalədə autizmin nə olduğu, onun səbəb və simptomlarının hansılardan ibarət olduğu, autizmli uşaqlara necə yardım etmək olacağı və onlar üçün faydalı resursların neler olduğu haqqında danışacağıq.
autizmli uşaqlar
Autizm nədir?
Autizm spektr bozukluğu (ASB) adlandırılan bir beyin inkişaf xüsusiyyetidir. Bu xüsusiyyet ünsiyyet, sosial əlaqələr, maraq və davranış sahələrində farklılıqlara səbəb olur. Autizmli insanlar ictimai mühitdə uyğunlaşmaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onların nitqi, mimikası, jestlari və beden dili diger insanlardan farklıdır. Onlar ictimai qaydaları anlamaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onlar ictimai qaydaları anlamaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onlar ictimai qaydaları anlamaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onlar ictimai qaydaları anlamaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar.
Autizmli insanlar eyni zamanda belli bir maraq sahәsinә yönәlib, orada mütәxәssis olurlar. Onların yaddaşı, diqqәti, müşahidә qabiliyyәti vә yaratıcılığı digәrlәrindәn yüksәkdir. Onlar xüsusi bir dünyagörüşünә malikdir vә özünü ifadә etmәkdә xüsusi bir üslub istifadә ed Autizmin səbəbləri
Autizmin səbəbləri tam olaraq məlum deyil. Lakin alimlər autizmin genetik və mühit amillərinin birgə təsiri ilə yarandığını düşünürlər. Autizmli insanların beynində bəzi xüsusiyyətlər aşkar edilmişdir. Məsələn, beynin bəzi hissələri digərlərindən daha böyük və ya kiçik, daha çox və ya az sinir bağlantılarına malikdir. Bu xüsusiyyətlər beynin işlәmәsinә tәsir edir vә autizmin simptomlarını yaradır.
Autizmin növlәri
Autizm spektr bozukluğu adı altında bir neçә növ autizm var. Hәr bir növün öz xüsusiyyәtlәri vә dәrәcәsi var. Ən mәşhur növlәri bunlardır:
autizmli uşaqlar üçün məşğələlər
autizmli uşaqlar üçün təlim proqramları
autizmli uşaqlar üçün sosial xidmətlər
autizmli uşaqlar üçün mobil tətbiq
autizmli uşaqlar üçün loqopedik yardım
autizmli uşaqlar üçün psixoloji dəstək
autizmli uşaqlar üçün müalicəvi idman
autizmli uşaqlar üçün oyunlar və oyuncalar
autizmli uşaqlar üçün musiqi terapiyası
autizmli uşaqlar üçün sanat terapiyası
autizmli uşaqlar üçün sensorial stimulyasiya
autizmli uşaqlar üçün ən yaxşı bağça və məktəb
autizmli uşaqlar üçün valideynlərin rolü və bacarıqları
autizmli uşaqlar üçün hüquqi məsələlər və müdafiə
autizmli uşaqlar üçün növbeti xidmət və tibbi yardım
autizmli uşaqlarda nitq inkişafı və problemləri
autizmli uşaqlarda davranış problemləri və həll yolları
autizmli uşaqlarda öyrənmə problemləri və həll yolları
autizmli uşaqlarda hissiyyat qavrayışı və problemləri
autizmli uşaqlarda sosial münasibətlər və problemləri
autizmli uşaqlarda emosional inkişaf və problemləri
autizmli uşaqlarda kognitiv inkişaf və problemləri
autizmli uşaqlarda motor inkişaf və problemləri
autizmli uşaqlarda adaptiv inkişaf və problemleri
autizmli uşaqlarda fizioloji inkişaf və problemleri
autizmden 100% azad olmaq mümkündür?
autizmin sümptomları nelerdir ve nasıl anlaşılır?
autizmin sümptomları nelerdir ve nasıl anlaşılır?
autizmin sümptomları nelerdir ve nasıl anlaşılır?
autizmin sümptomları nelerdir ve nasıl anlaşılır?
Asperger sindromu: Bu növdә autizmli insanların nitqi vә intellekti normaldır. Lakin onlar sosial əlaqәlәrdә çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onlar digәrlәrinin duyğularını anlamaqda, ictimai qaydaları öyrәnmәkdә vә göz tamaşı qurmaqda çoxlu zorluqlar yaşayırlar. Onlar belli bir maraq sahәsinә yönәlib, orada mütәxәssis olurlar.
Klassik autizm: Bu növdә autizmli insanların nitqi, intellekti vә sosial əlaqәlәri ciddi şәkildә zedelidir. Onlar nitq gecikmәsi, tƏkrarlanan davranışlar, maraqsızlıq və ya hiperaktivlik kimi simptomlar göstǝrirler.
Rett sindromu: Bu növdǝ autizmli insanların inkişafı normal başlayır, lakin sonra gerilǝyir. Onlar nitqi, Əllǝrinin istifadǝsini, yürümǝyi vǝ bǝzi orqan funksiyalarını itirirlǝr. Bu sindrom daha çox qız uşaqlarda rast gǝlinir.
Çocukluk dezintegrativ bozukluğu: Bu növdǝ autizmli insanların inkişafı normal başlayır, lakin sonra gerilǝyir. Onlar nitqi, sosial Əlaqǝlǝri, oyun bacarıqlarını vǝ bǝzi orqan funksiyalarını itirirlǝr. Bu sindrom daha çox oğlan uşaqlarda rast gǝlinir.
Pervaziv inkişaf bozukluğu - başqa türlü təsnif edilmeyen (PİB-BTT): Bu növdǝ autizmli insanların simptomları digǝr növlǝrdǝn fǝrqlidir vǝ ya tam uyğun gǝlmir. Onlar nitq, sosial Əlaqǝ vǝ davranış sahǝlǝrindǝ farklı dǝrǝcǝdǝ zorluqlar yaşayırlar.
Bu növlɘrin hɘr Bu növlərin hər biri autizmin spektrini təmsil edir. Autizmli insanlar arasında böyük fərqliliklər olsa da, onların bəzi ortaq xüsusiyyətləri vardır. Bu xüsusiyyətlər autizmli uşaqların simptomları kimi tanınır.
Autizmli uşaqların simptomları
Autizmli uşaqların simptomları üç əsas kateqoriyaya ayrıla bilər: sosial, kommunikativ və stereotip simptomlar. Bu simptomlar uşaqların inkişafının müxtəlif mərhələlərində fərqli şəkildə ortaya çıxır. Autizmin erkən tanısı üçün bu simptomlara diqqət etmək vacibdir.
Sosial simptomlar
Sosial simptomlar autizmli uşaqların digərləri ilə əlaqə qurmaqda çoxlu zorluqlar yaşadığını göstərir. Bu simptomlar aşağıdakılardır:
Göz tamaşı qurmaqdan çəkinmək və ya göz tamaşını saxlaya bilməmək.
Digərlərinin duyğularını, düşüncələrini və niyyətlərini anlamaqda çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Digərləri ilə oyun oynamaqda, sıra gözlәmәkdә, paylaşmaqda vә ƏmƏkdaşlıq etmәkdә çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Digәrlәrinin maraqlarına, fikirlәrinә vә hisslәrinә maraq göstәrmәmәk vә ya göstәrmәkdә çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Öz-özlüyündә olmağı vә ya yalnız bir nәsә ilә Əlaqә qurmağı üstünlük vermәk.
Kommunikativ simptomlar
Kommunikativ simptomlar autizmli uşaqların nitq vә dil sahәlәrindә çoxlu zorluqlar yaşadığını göstǝrir. Bu simptomlar aşağıdakılardır:
Nitq gecikmǝsi, nitqi olmamaq vǝ ya nitqi itirmǝk.
Nitqi anlamaqda vǝ ya istifadǝ etmǝkdǝ çoxlu zorluqlar yaşamaq.
TƏkrarlanan nitq istifadǝ etmǝk, mǝsǝlǝn, eyni sözlǝri vǝ ya cümlǝlǝri tƏkrarlamaq.
Sualara cavab vermǝkdǝ, sual vermǝkdǝ vǝ ya söhbǝt apar Sualara cavab vermǝkdǝ, sual vermǝkdǝ vǝ ya söhbǝt apar maqda çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Əsassız və ya mənasız sözlər istifadə etmək, məsələn, baba və ya mimi.
Bədən dilini, mimikanı və jestləri anlamaqda və ya istifadə etməkdə çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Stereotip simptomlar
Stereotip simptomlar autizmli uşaqların davranış və maraq sahələrində çoxlu zorluqlar yaşadığını göstǝrir. Bu simptomlar aşağıdakılardır:
TƏkrarlanan və ya mühakimə edilmiş davranışlar istifadə etmək, məsələn, Əllәrini sallamaq, başını çevirmәk, bәzi sәslәri tƏkrarlamaq.
Belli bir maraq sahәsinә yönәlib, orada haddәn artıq mütәxәssis olmaq, mәsәlәn, riyaziyyat, astronomiya, tarix vә s.
Digәr maraq sahәlәrinә maraq göstәrmәmәk vә ya göstәrmәkdә çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Rutin vә qayda-qanuna bağlı olmaq, hәr şeyi eyni şәkildә etmәk istemek.
Digәrlәrinin maraqlarına, fikirlәrinә vә hisslәrinә maraq göstәrmemek vе ya göstеrmеkdе çoxlu zorluqlar yaşamaq.
Autizmli uşaqların müalicəsi
Autizmin tam müalicəsi yoxdur. Lakin autizmli uşaqlara yardım etmək üçün bəzi metodlar mövcuddur. Bu metodlar uşaqların inkişafını dəstəkləyir, onların sosial, kommunikativ vе davranış bacarıqlarını artırır, onların özünü ifadе etmеk üçün xüsusi vasiteler təmin edir. Bu metodlar aşağıdakılardır:
Erkеn müdaxilе
Erkеn müdaxilе autizmin erkеn tanısı vе uşaqlara uyğun xidmеtlеrin təmin edilmеsi demkdir. Erkеn müdaxilе uşaqların inkişafının 2-5 yaş aralığında başlanması ilе Əlaqǝlidir. Erkеn müdaxilеnin mаqsǝdi uşaqların potensiallarını ortaya çıxarmaq vе onların öyrěnmě bacarıqlarını güclendirmekdir. Erkěn müdaxilе üçün bazi proqramlar mövcuddur. Měsělěn:
Applied Behavior Analysis (ABA): Bu proqram autizmli uşaqlara istenilir davranışları öyrětmek üçün tǝsirli bir metoddur. Bu proqramda uşaqlara belli bir davranışı etmeleri üçün tǝlimat verilir, sonra onlar bu davranışı etdiklěri zaman mükafatlandırılır. Bu proqram Bu proqram uşaqlara sosial, kommunikativ, öyrənmə və özünü idarə etmə bacarıqlarını öyrədir.
TEACCH: Bu proqram autizmli uşaqlara özünü ifadə etmək üçün xüsusi vasiteler təmin edir. Bu proqramda uşaqlara vizual, işarə və ya simvol dilləri istifadə edilir. Bu proqram uşaqlara rutin, qayda və struktur yaratmaqda kömək edir.
PECS: Bu proqram autizmli uşaqlara kommunikativ bacarıqlarını artırmaq üçün xüsusi vasiteler təmin edir. Bu proqramda uşaqlara belli bir şey istemek üçün şəkilli kartlar istifadə edilir. Bu proqram uşaqlara nitqi və ya digər kommunikativ vasiteleri öyrədir.
Təhsil və reabilitasiya
Təhsil və reabilitasiya autizmli uşaqlara inkişaflarını davam etdirmek üçün xidmətlər təmin edir. Bu xidmətlər uşaqların təhsil, məslək, sağlamlıq, ictimaiyyət və s. sahələrində bacarıqlarını artırır. Bu xidmətlər aşağıdakılardır:
TƏlİM: Autizmli uşaqlara uyğun tƏlİM proqramları tƏklif edilir. Bu proqramlar uşaqların öyrƏnmƏ potensiallarını ortaya çıxarmaq, onların akademik, sosial vƏ kommunikativ bacarıqlarını artırmaq üçün hazırlanır. Bu proqramlar uşaqların fƏrdi ehtiyac vƏ maraqlarına uyğun olur.
MƏSLƏK: Autizmli uşa